A diérese é un pequeno símbolo ortográfico que, malia o seu tamaño, cumpre unha función moi importante. Este sinal, representado por dous puntos situados sobre unha vogal (¨), úsase para indicar que debe pronunciarse por separado esa vogal nun contexto onde, normalmente, formaría parte dun ditongo ou tritongo. A súa presenza axuda a evitar confusións e facilita unha correcta pronuncia, mantendo a claridade e a coherencia na fala.
Neste artigo, exploraremos o uso da diérese no galego, cando e como se debe empregar, e veremos exemplos para comprender mellor a súa función na nosa ortografía.
Coa letra “u”
Úsase a diérese para indicar que se pronuncia esta vogal nas sílabas güe, güi, fronte a gue, gui.
Exemplos: ambigüídade, antigüidade, bilingüe, lingüeta, lingüístico, pingüín, piragüismo, ungüento...
Coa letra “i”
Úsase a diérese na primeira e segunda persoas de plural dos copretéritos de indicativo dos verbos rematados en -aer, -oer, -aír, -oír e –uír: caïamos, caïades… Deste xeito, distinguimos estas formas das do presente de subxuntivo, en que o «i» forma ditongo: caiamos, caiades.
Copretérito de indicativo
caía
caías
caía
caïamos
caïades
caían
Presente de subxuntivo
caia
caias
caia
caiamos
caiades
caian