Poemas en galego para despedir un ser querido

Hai momentos en que as palabras semellan pequenas diante da dor. A morte, coa súa presenza inevitable, tráenos o silencio, mais tamén a necesidade de dicir, de lembrar, de despedir. E poucas formas de expresión acompañan mellor esa necesidade que a poesía.

Nas despedidas máis íntimas, nos funerais ou nos actos de lembranza, moitas veces recorremos a versos que axudan a darlle forma ao que sentimos. A poesía ofrécenos palabras que consolan, que honran, que nos permiten nomear o amor e tamén a ausencia.

Aquí recóllense algúns poemas que poden servir para estes momentos.

Bendito sexa o ano, o mes, o día de Darío Xohán Cabana

Bendito sexa o ano, o mes, o día
que te encontrei no medio do camiño
e andabas escollendo a flor do espiño
sen te mancar na espiña que te fería;

bendita sexa a hora en que eu prendía
no teu claro mirar de trigo e liño
e o instante en que probei o manseliño
mel da palabra túa de amavía:

bendito sexa o intre e o segundo
en que determinei ser teu amigo
e camiñar contigo polo mundo,

bendito sexa o porto e o cidade
onde embarquei pra navegar contigo
nun navío de amor e saudade.

Cabana, D. X. (2003). Vinte cadernos. Poemas 1969–2002. Vigo: Edicións Xerais de Galicia.

Se cando a morte pálida me apañe de Darío Xohán Cabana

Se cando a morte pálida me apañe
deixo no mundo un pouco de memoria,
eu quero que o teu nome me acompañe,
se che podo servir dalgunha gloria;

e se labro estes versos co teu lembro
contra da cinza, a corrupción e o lodo,
é que eu non quero creer que aquel setembro
acabase para sempre xa con todo.

Ben sei, ben sei, canté que o non suopese
que a vida acaba cando o sangue calla,
pero quizá a memoria nos puidese
librar, se non da morte, da mortalla;

e se así, e após da morte eu brillo,
saiban que eu fun quen son por ser teu fillo.

Cabana, D. X. (1994). Canta de cerca a morte. Vigo: Editorial Galaxia.

Eiquí será de Celso Emilio Ferreiro

Á memoria de Aquilino Iglesia Alvariño

Quero morrer eiquí (cando me chegue
a hora da viaxe que me agarda).
Eiquí niste silencio
de pompas arroladas,
niste vento que dorme nos piñeiros
un profundo sono de arelanzas.
Quero morrer eiquí cos ollos postos
no fumegar das tellas, na borralla
do tempo, frente a frente
de min, aberta a ialma
aos latexos das horas, nunha tarde
ateigada de arpas.
Van e veñen as nubes viaxeiras,
as anduriñas pasan.
O pandeiro da chuvia
repenica unha maina
melodía de outono,
que no roncón do río se acompasa.
Quero morrer eiquí. Ser sementado
nesta miña bisbarra.
Finar eiquí o meu cansancio acedo,
pousar eiquí pra sempre as miñas azas.

Ferreiro, C. E. (1962). Longa noite de pedra. Vigo: Editorial Galaxia.

O corazón está en vixilia de Emilio Xosé Ínsua

O corazón está en vixilia
mentres te nos vas indo, pai.

Foches un agasallo da vida,
un orballo de agarimo entregado
constantemente.

Non houbo sede
para a que non tiveses
auga que nos dar.

Non houbo soño
ao que non lle insuflases
amor, alento e riso.

Non houbo un só intre
en que nos fallase 
o teu aceno de amor
inundándonos o corazón
por sempre e para sempre.

Ínsua, E. X. (2016). O corazón está en vixilia. En A Ínsua do Ínsua. Recuperado de https://ainsuadoinsua.blogspot.com/2016/11/na-morte-do-meu-amado-pai_1.html

¿Como hei vivir mañá sen a luz túa? de Bernardino Graña

¿Como hei vivir mañá sen a luz túa?

Case morto vivín sen coñecerte
aló na chaira seca por absurdas rúas
onde ninguén me soupo dar mornura.
Foi soedade desconforme adentro
e a semente a caír en terra dura.

¿Como hei vivir mañá sen a luz túa?

Erguinme e vinte ó regresar á terra
como se fora todo aquelo un soño
pesado e ti xa foras sempre miña.
Foi outra vez materno en aloumiño
o bico teu na lingua.
E foi de novo corazón adentro
comprender a existencia e a dozura.

¿Como hei vivir mañá sen a luz túa?

Pero hoxe mesmo o día abriu en medo
entrou na fiestra un sol extraño inmenso
e deixáchesme o leito en mantas frías.
Está a volver agora corazón adentro
a soedade o podre a agonía
a me pinchar as cousas en millóns de pugas
cada minuto en séculos de agullas.

¿Como hei vivir mañá sen a luz túa?

Graña, B. (1980) Se o noso amor e os peixes… Vigo: Edicións Xerais de Galicia.

Vemos fuxir de Luz Pozo Garza

A Xosé María Álvarez Blázquez.
In memoriam.

Vemos fuxir o vento lento
a tarde ten un nome inaccesible coma un pano
pra despedir a vida
e na historia pechada pode escribirse o tempo
con signos que semellan sombras case extinguidas.

Vemos fuxir a pomba comba
en Vigo. Nun intre a vida pasa
chove inmisericorde polas rúas
no medio da cidade apágase unha lámpada
o legado do outuno recupera a linguaxe
da camelia enlutada.

Vemos fuxir a morte morte
nun espacio violeta impenetrable
cando a luz abolida na textura da pedra
se volve mesta e xeme.

Vemos fuxir o corvo torvo
abatido no tempo que vai á nosa beira
alguén guinda unha túnica no fondal dos teus ollos
materia escura pra medir a vida
forma de nada e pranto
fábula esvaecida
iso que vai marcando a nosa teima
iso que vai desfigurando as formas
iso que vai deixando liñas como degoiros
e que chamamos morte cando chega
e que chamamos morte cando pasa.

Pozo Garza, L. (1985). Vemos fuxir. Grial, (88), abril-xuño. Vigo: Edicións Galaxia.

Recorrer á poesía é deixar que outros digan o que non sabemos como expresar. Nun intre tan fondo como o da perda, as palabras poden resultar un bálsamo. Estes poemas, como tantos outros, recordan que despedir tamén é amar.

O Concello de Ames pon ao dispor da cidadanía a campaña “Galeg@ para sempre”, un recurso que ofrece modelos de necrolóxicas civís e relixiosas, frases para lápidas, ramos e coroas, todo pensado para manter viva a lingua mesmo nos momentos máis difíciles. Pódese consultar a información completa premendo aquí.

Se coñeces outro poema, podes deixalo nos comentarios.